Koom ze jlöve - noch e Mährsche op Monnemer Platt

De Joldene Jans

E Mährsche van de Bröder Grimm

Do wor ens ne Vatter dä hadden drei Jonge, un dr jüngste dovan wor dr Tuppes, verspott un usjelaach und immer e bessje zeröckjesatz,
Eemal jingk dr Ältste en dr Bösch för Holz ze maache, de Mamm jov ihm noch e Fläschje Wing un nen decken Pannekooche met, dat hä nit Honger un Doosch ligge möht. Em Bösch trof hä e kleen jries Männsche, dat jrößden fründlesch un hädden jähn jet vam Pannekooche un vam Wing metkräje, weil et höngrisch un dööschtesch wor. Dä kloke Poosch ävver sähd:“ Wat esch dir jäve, fählt mir – also lur, wie de klor küss….“
Hä leet dä Kleen stonn un jingk fender un jov sesch met dr Ax an et haue, un op eemol schlooch hä drlans un troof sesch en dr Ärm, moht heem loofe un sesch verbenge loße. Dat kom vam kleene jriese Kählsche.
Do wohd dr Zwedde met Proviant usstaffiert un en dr Bösch jescheck, un dä trof och dat Männsche, un widder frochden dat öm jet vam Kooche un vam Wing. Un och dr Zwedde wor kniestesch: „ Lur, wo de jet kriss, esch bruch mi Zeusch selver! Mach desch fott.“ Domet jingk hä met dr Ax an de Ärbed. De Strof blevv nit lang us, noh de eeschte paar Schlääsch trof de Ax ihn en et Been. Joot, dat bal drop Lück vörbei komen un ihn heem droore.
Do sproch dr Tuppes, dä dredde Jong: „Papp, loß mesch jonn för Holz ze maache.“ – „Ding Bröder hant sesch beinoh ömjebräht, un du häs doch kenn Ahnung dovan, loß et eefach sinn.“ Dr Tuppes heelt sesch am Jööstere un Quengele, am Eng jov de Mamm ihm ne haade un friede Pannekooche un en ahle Fläsch verdorve Bier met un schant; „Wer nit hüre kann, muss föhle.“
Un och ihm bejähnden dat ahle jriese Männsche un frochden öm e bessje Kooche un nen Jölpsch ze Drenke, weil et su nen Schmaach uns u nen Doosch hädden. Dr Tuppes drop: „Wann du dä haade Kooche und at sure Bier maachs, dann setz desch eröm, dann wöhd jedeelt“
Wie dr Tuppes singen Proviant uspackden, hadden hä wunderbar leckere Eierkooche un nen söffijen Wing em Büggel.Un die Zwei leeten et ssch joot jonn, bes dat et Kählsche am Eng sähd; „Weil du e joot Jemööt häs un e Häzz för angere, salls de och di Jlöck maache. Hau do henge dä ahle Boom öm, un en de Woozele wehsch de dann jet fenge.
Dä Boom wor kee Problem, un wie hä ömkippden, soß en de Woozele en Jans met Feddere van luter reenem Jold. Die nohm hä unger dr Ärm un jingk enn en Weetschaff för do de Näht ze verbränge. Die drei Döhschter vam Weht hatten Spass an däm Vujl un woren schärp op een van dänne joldene Feddere. Et Älst däht sesch: Et sall sesch wal maache loße, däm Veeh stiekum en Fedder uszerieße. Wie dr Tuppes ens erus moht, packden et sesch die Jans am Flöjel – ävver dä klävden an ihre Häng fass.
Koot drop versoot et die Zwedde. Ävver wie se ihr Schwester anpackden, blevv se an derr kläve. Die dredde Schwester wohd jewarnt; „ Nit, jangk fott, öm Joddes Welle, pack us nit an..“ Dat Weht kapierden et nit, wat avjingk – un su hungk et an singe Schwestere fass – un alle drei mohten bei dr Jans de Näht üvver blieve.
Am Morje nohm dr Tuppes singen Vujl unger dr Ärm un jingk singer Wäje, ohne sesch an dänne drei Weeter ze stüre, die henger ihm herloofe mohten, ejal wohin hä leef. Medden om Feild trofen se dr Pastur, un wie dä die Polonäs soch, schant hä met dänne Fraulück. „Schammt ür ösch nit, henger däm Tuppes her ze loofe? Jehööt sesch esu jet?“ Hä packden et Jüngste am Ärm un wolld et fasshale – un do hoot hä met enn et Jefolje. . Dat hadden dr Köster van fähns jesinn un reef: “ Herr Pastur, wo sall et hinjonn, un su siehr? – Denkt dran, mir hant jlisch en Kengkdööf…“ Hä kom nöhder un jreff dr jeeslijen Här am Ärm – un do wor hä met en dr Reih un hungk och fass. Fender jingk et ze fönnef un die zwei Bure, die met ihre Hacke vam Feild komen, sollden jitz däm Pastur un singem Schaffan hölpe, ävver domet wohd dat Trüppsche öm zwei Mann jrütter;: Ihrer Sibbe leefen jitz däm Tuppes un singer Jans hengerher. .
Dat Trüppsche kom enn en Stadt, wo dr Künning e Döhschtersche jrußtrok, wat noch kee Minsch hadden laache jesinn, et wor immer ähnz. Drömswelle hadden hä e Jesetz usjeroofe, dat däjinnije, dä et an et Laache brähd, it zor Frau krijje solld. Dat jefeel däm Tuppes. Met singere Jans un der janze Schwitt leeef hä bei de Prinzessin, un wie die dat jelongene Schmölzje soch, hoot se et Laache jarnit mieh op.
Wie hä nu sing Braut han wolld, jov et Zoff mem Künning, dä sesch nen angeren Schwiejersohn wie dr Tuppes jedäht hadden.
Su moht dr Asperant eesch ens eene bränge, dä nen janzen Keller voll Wing leddesch suffe künnd. Däm Tuppes feel tireck dat jriese Kählsche us däm Bösch enn, dat hadden ihm jo alt ens jeholpe.
Em Bösch, wo hä sing Jans jefonge hadden, soß ne Kähl, dä soch us wie drei Daach Räjnswedder. „Wat fählt dir dann?“ frochden hä. „Esch han Doosch, esch han su nen Doosch un nix för ze drenke… Kald Wasser verdrach esch nit, e Fässje Wing han esch alt benne, ävver dat ess e Dröppsche op dr heeße Steen.“ – „Kumm met,“ sähd dr Tuppes, do weeß esch Rot. Em Schlosskeller nohm dä Dööschtije sesch ee Fass nohm angere vür un soff un soff, wat hä kunnd, un am Ovend wor dr Keller leddesch jedronke..
Wie nu dr Tuppes si Fräusche avholle wolld, kunnt dr Künning noch nit jlöve, dat Jedermanns Tuppes en sing Famillisch hierode solld. Su woss hä alt widder nen neuen Kneff: Eesch möht hä ihm nen Mann bränge, dä nen eesijen Berm Brut esse künnd
Wat solld dr Tuppes maache? Hä leef widder en dr Bösch an singe jlöcksboom, un rischtisch, do soß err eene, dä hadden sesch dr Liev met ner Buchjööd zesammejetrocke un kühmden: „Esch han nen janzen Backovve Brud leddesch jejesse – et hölp nix, esch han Schmaach ohne Eng.“ – „Kumm met, jlisch wöhsch de versorsch.“
Dr Künning hadden et janze Mell us singem Berett zesammedrare un op nen jrußen Berm opschödde loße.. Dä Hongerligger stalld sesch drvür un jov sesch an et Schlecke, un et wor noch hell, wie dä Hoofe alt op un fott wor.
Dr Tuppes wolld jitz hierode, ävver Majestät hadden noch en Bedingung vürher; „ Breng mr e Scheff, wat om Wasser un an Land fahre kann,“ verlangden hä, „wann de dat brängs, kanns de tireck ming Dochter zor Frau han.“ Widder leef dr Tuppes en dr Bösch un diesmol soß dat ahle jriese Männsche om Boomstomp, un et sähd:“ Esch han för desch jedronke wie en Senk, esch han han för desch gejesse wie e Dier, un nu kriss de och noch dat Scheff. All dat dunn esch, weil du e jood Häzz för mesch jehatt häs.“
Su kreesch dr Tuppes och dat Scheff för om Wasser un om Land, un domet hadden hä jewonne. Dr Künning sähden „Jo, et Döhschtersche sähden „Jo“, et jov en jruße Huhzigg, un wie dr Künning sturv, dit dr Tuppes ihn beerve un hä lävden noch lang un jlöcklesch met singer Frau, die nie widder e Drövleht wor.